Wyraz obcy „awangarda” wywodzi się z języka francuskiego („avant-garde”), gdzie dosłownie oznacza „straż przednią”. Termin ten ma kilka znaczeń:
- Oddział wojska prowadzący grupę; straż przednia – W kontekście wojskowym, awangarda to część sił zbrojnych, która idzie na czele armii lub floty. Jej zadaniem jest zwiad, ochrona głównych sił przed nieoczekiwanym atakiem oraz przygotowanie terenu dla głównych jednostek. Bycie w awangardzie wymaga często odwagi i gotowości do stawienia czoła pierwszym niebezpieczeństwom.
- Artyści, których dzieła charakteryzują się nowatorstwem – W sztuce i literaturze, awangarda odnosi się do artystów i twórców, którzy eksperymentują z nowymi formami, technikami i ideami, często łamiąc konwencje i zasady istniejące w danym czasie. Artyści awangardowi często wyprzedzają swoją epokę, wprowadzając innowacyjne podejścia, które mogą być początkowo kontrowersyjne lub niezrozumiałe, ale z czasem zyskują uznanie i wpływają na rozwój sztuki.
- Kierunki artystyczne XX wieku, zakładające zerwanie z tradycją – W szerszym ujęciu, awangarda to także ruchy i style w sztuce, literaturze, teatrze, muzyce i kinie, które pojawiły się w XX wieku i charakteryzowały się radykalnym odrzuceniem tradycyjnych form i technik. Awangardowe kierunki, takie jak futuryzm, surrealizm, ekspresjonizm czy dadaizm, dążyły do całkowitego przekształcenia sposobów wyrażania i postrzegania sztuki, wprowadzając zupełnie nowe, często rewolucyjne idee.