Wyraz obcy „autokracja” pochodzi z języka greckiego, gdzie „autós” oznacza „sam”, a „kratos” – „siła” lub „władza”. W kontekście politycznym i społecznym, termin ten odnosi się do systemu rządów, w którym nieograniczona władza skupiona jest w rękach jednej osoby lub wąskiej grupy.
W autokracji, władza ta nie jest zazwyczaj ograniczana przez prawa, demokratycznie wybrane instytucje, czy mechanizmy społecznego nadzoru. Przywódca lub grupa rządząca ma pełnię kontroli nad państwem, podejmując decyzje bez konsultacji z obywatelami lub ich reprezentantami. Autokratyczne systemy często charakteryzują się brakiem transparentności, ograniczeniami wolności obywatelskich i prasowych, a także represjami wobec opozycji i krytyków.
Historia zna wiele przykładów autokracji, od starożytnych monarchii po współczesne dyktatury. W takich systemach, autokrata może uzasadniać swoją władzę ideologią, religią, tradycją czy osobistym charyzmatem. Autokracje mogą być efektywne w szybkim podejmowaniu decyzji, ale z drugiej strony często prowadzą do nadużyć władzy, braku odpowiedzialności i ograniczenia praw i wolności obywateli.
Autokracja jest przeciwieństwem demokracji, gdzie władza jest rozproszona i podlega kontroli społecznej poprzez wybory, praworządność i niezależne instytucje.